Útför

Útför getur ekki farið fram fyrr en sýslumaður hefur staðfest dánarvottorð.

Hver á að annast útförina?

Þetta þarf oft að ákveða strax eftir andlátið, einkum á höfuðborgarsvæðinu, þar sem samkeppni er meðal útfararstofa. Ástæðan er sú að heilbrigðisstofnanir mega ekki gera samning við eina stofu um flutning í líkhús.
Flestar útfararstofur eru með vefsíður með ýmsum gagnlegum upplýsingum.

Hvar hinn látni á að fá legstað?

Samkvæmt lögum skal legstaður vera í kirkjugarði
Heimilt er að hafa óvígða reiti í kirkjugörðum og hafi hinn látni ekki viljað liggja í vígðri mold er eðlilegt að leita upplýsinga um hvort möguleiki sé á slíku.
Ítarlegar upplýsingar um þetta er t.d. að finna á vef Kirkjugarða Reykjavíkurprófastsdæmis. Hægt er að hafa þær til hliðsjónar þótt jarðsett sé í kirkjugörðum utan þess.

Val á kistu og klæðum

Líkkistur eru dýrar en hægt er að finna kistur í mismunandi verðflokkum.
Til eru látlausar og fallegar kistur sem henta vel fyrir bálfarir þar sem þær eru efnisminni og ódýrari í framleiðslu en hefðbundnar kistur.
Sjálfsagt er að kanna möguleika á kistum sem eru lausar við eiturefni og menga því síður við bruna eða niðurbrot í jörðu.

Hvort gera á hefðbundna jarðarför eða bálför

Oft hefur hinn látni látið í ljós vilja sinn í þessum efnum og þann vilja ber að virða. Að öðrum kosti er það undir aðstandendum komið.
Bálfarir færast í vöxt og í stórum kirkjugörðum eru sums staðar skipulagðir duftreitir. Oft má jarðsetja duftker í leiði skyldmenna í gömlum fullskipuðum kirkjugörðum.

Kistulagning og dagsetning útfarar

Algengast er að útför fari fram innan tíu daga frá andláti. Það er þó sjálfsagt að hnika því til svo að nánir aðstandendur geti allir verið viðstaddir.
Kistulagning er ýmist fáeinum dögum fyrir útför, daginn áður eða sama dag.
Misjafnt er hverjir eru viðstaddir kistulagningu. Oftast eru það aðeins nánustu aðstandendur, sem geta verið bæði fjölskylda og vinir. Aðrir kjósa að bjóða fleirum til kistulagningar og er það ávallt mat hvers og eins hvað er við hæfi í þeim efnum.
Hægt er að fá að eiga kyrrðarstund við opna kistuna með börnum ykkar áður en sjálf kistulagningarathöfnin fer fram, þar sem þau geta kvatt foreldri sitt í næði og sett t.d. teikningar, sendibréf eða litla muni hjá því.
Kistulagning í kirkju þarf ekki að vera í sömu kirkju og útförin er gerð frá.

Andláts- og útfarartilkynningar í fjölmiðlum, æviágrip fyrir minningargreinar

Tilkynningar er hægt að fá birtar í dagblöðum og lesnar á Rás 1 í Ríkisútvarpinu gegn gjaldi. Á vefsíðum fjölmiðlanna eru upplýsingar um skilafrest og verð á slíkum tilkynningum.
Minningargreinar eru einkum birtar í Morgunblaðinu en einnig eru til vefir s.s. andlat.is þar sem hægt er að fá birtar kveðjur. Senda þarf æviágrip sem birt er með minningargreinum. Fyrirvari til að skila æviágripi á vef Morgunblaðsins, eigi minningargreinar að birtast á útfarardegi, er þrír virkir dagar.
Dánartilkynningar, samúðarkveðjur og kveðjuorð eru í vaxandi mæli birt á samfélagsmiðlum. Oft getur verið erfitt að stýra því hvernig og hvar það birtist. Hver og einn þarf að vega og meta með hvaða hætti er best að nýta þessa miðla í tengslum við andlátið.
Ákveða þarf hvort tilkynningu í blöðum á að aukenna með krossi eða einhverju öðru tákni.
Gott er að taka fram í tilkynningunni ef afþakka á blóm og kransa. Þar er líka hægt að vísa fólki á hvar það getur látið fé af hendi rakna í minningu hins látna.

Hver á að annast útförina og hvar hún á að fara fram

Algengast er að útfarir séu gerðar frá kirkjum og að prestar annist þær. Það er þó ekki skyldubundið.
Hafi hinn látni haft óskir um þetta ber að virða vilja hans.

Tónlist í útförinni

Aðstandendur ráða hvernig tónlistarflutningi er hagað í útförinni.
Mögulega getur þurft að kalla til organista, söngfólk, einleikara eða einsöngvara.
Sjálfsagt er að virða óskir hins látna hafi hann sett fram slíkar.

Opinber útför eða í kyrrþey

Stundum hentar best að gera útför í kyrrþey og það kann einnig að vera ósk hins látna.
Það getur þó verið gott að íhuga vandlega hvort það sé besti kosturinn því vini og ættingja sem standa fyrir utan innsta hring hins látna getur skipt miklu að fá að fylgja honum síðustu sporin.

Hvort bjóða á til erfidrykkju og hver annast hana

Sumir leggja blátt bann við erfidrykkju eftir sig.
Það er engu að síður góð leið til að ljúka kveðjustundinni. Hún léttir oft andrúmsloftið á eftir og gefur fólki tækifæri til að votta aðstandendum samúð sína. Aðstandendur finna líka oft fyrir miklum hlýhug og stuðningi í erfidrykkjunni. Það getur líka auðveldað samskipti eftir á að vera búin að skiptast á orðum og faðmlögum við þetta tækifæri.
Erfidrykkjur hafa um árabil verið gríðarlega íburðarmiklar tertuveislur. Fyrir þær þarf að leigja sal og fá fjölda manns til að baka og smyrja og þess háttar.
Sumir kjósa að halda stóra veislu og kaupa þá jafnvel alla þjónustu.
Það má líka hafa annan hátt á. Svokallaðar standandi erfidrykkjur færast í vöxt. Gestum er þá boðið upp á kaffi eða aðra drykki, konfekt og kannski snittur. Þær eru mun einfaldari í sniðum en hinar hefðbundnu enda er takmarkið að hittast, tala saman, gleðjast yfir minningunum o.s.frv. fremur en að kýla sig út af brauðtertum og rjómatertum.
Útfarir ungs fólks eru oft mjög fjölmennar. Þá getur verið gott að hafa í huga að ekki er nauðsynlegt að bjóða til erfidrykkju í útförinni eða í útfararskránni heldur er hægt að láta boð út ganga til ættingja, vina og vinnufélaga.

Blóm og skreytingar á kistu og í kirkju

Blómaskreytingar eru fallegar og þær ljá athöfninni hátíðlegan blæ. Ættingjar og vinir gefa gjarnan vendi og kransa til útfararinnar með árituðum kveðjum á borða.
Blómaskreytingar eru þó ekki skyldubundnar auk þess sem þær eru kostnaðarsamar. Fallegt er að sveipa kistuna fána í stað þess að setja á hana blómaskreytingu og einn til tveir fallegir kransar geta alveg dugað til að ýta undir andblæinn og fegra umhverfið.
Það er alls ekkert athugavert við að sleppa blómum alfarið.
Gott er að taka fram í dánartilkynningu hvort blóm eru afþökkuð.
Við bálför má biðja útfararstofu að geyma borða af krönsum.

Gerð sálmaskrár

Útfararstofa annast gerð sálmaskrár í samráði við aðstandendur.
Í sálmaskrá má velja myndir úr lífi hins látna bæði sem bakgrunn og/eða inn á milli sálmatexta.
Þegar ungt fólk fellur frá er viðbúið að mjög margir sæki útförina og því er ráðlegt að panta ríflegt magn af sálmaskrám, enda ekki mikill kostnaður af prentun aukaeintaka.
Best er að biðja starfsmann kirkjunnar að halda til haga eintökum sem eru afgangs eftir útför, viljirðu ekki að þeim sé fleygt.

Valmynd